Het artikel “Ziek in de bijstand” van 19 april in NRC vestigt terecht de aandacht op een vergeten doelgroep. Maar gaat er onterecht vanuit dat 90% van deze mensen niet binnen korte tijd aan het werk kunnen. En dat is een gemiste kans. Ook voor hun gezondheid. Zodra mensen aan het werk gaan stijgt zowel hun mentale als de fysieke gezondheid.
Als mensen vanuit een uitkering aan het werk gaan, stijgt de score op de vraag ‘hoe gelukkig bent u?’ van 50% naar 78%. Dat bleek toen langdurig werklozen met een psychische aandoening voor een onderzoek twee jaar lang werden gevolgd. De onderzoeker, Lex Burdorf van het Erasmus MC, concludeerde dat juist wetten en regels arbeidsparticipatie in de weg staan. Het probleem is niet het individu, het systeem moet veranderen. Op grond van zijn onderzoek pleit hij ervoor om mensen, als het maar enigszins kan, werk aan te bieden. Hun gezondheid(sbeleving) verbetert direct en dat pleit er dus voor om mensen die niet volledig gezond zijn passend werk naar vermogen aan te bieden.
In één van zijn andere onderzoeken naar 22 interventies in de arbeidsrevalidatie voor mensen met een somatische ziekte zag hij een groot effect van 30% tot wel 50% bij hogere arbeidsparticipatie. Zijn kernboodschap is evenwel dat een goede afstemming van iemands capaciteiten op de functie-eisen op het werk essentieel is. En daar zijn we in Nederland nog niet zo goed in.
Niet uitkeren, maar investeren
Veel werkgevers zijn terughoudend om functies aan te passen aan wat mensen niet kunnen. Slechts 12% van de bedrijven heeft mensen met een arbeidsbeperking in dienst, blijkt uit onderzoek van Cedris. Natuurlijk is mensen met een arbeidsbeperking aan werk helpen geen sinecure. Daarom pleiten wij ervoor om te investeren in mensen in plaats van mensen parkeren in een uitzichtloze uitkering. Dat is nog lang geen gemeengoed. Hulpmiddelen en werkbegeleiding (jobcoaching) zijn lang niet voor iedereen met een arbeidsbeperking beschikbaar. Zoals altijd gaat de kost voor de baat uit. Begeleiding kost geld, productiederving kost geld, werkplekaanpassingen kosten geld, maar op termijn zijn de baten voor individu en samenleving vele malen groter. “Investeer in mensen die het nodig hebben, zo’n investering betaalt zich na zes tot zeven jaar uit. Dat gaat dus sneller dan zonnepanelen”, benadrukt Burdorf tijdens een lezing in 2021.
Voorbeelden genoeg
Wij kennen legio voorbeelden van mensen die na jarenlang in de bijstand weer succesvol een loopbaan oppakken. Tegen ieders verwachting in. Pas dus op met mensen te snel afschrijven, maar zoek naar mogelijkheden. Natuurlijk zal het medicijn niet voor iedereen werken, maar a priori ervan uitgaan dat 90% niet op korte termijn aan het werk kan – zoals in het artikel gesuggereerd wordt, is wel heel fatalistisch. Gezondheidsproblemen, een verslaving of schulden zijn nu eenmaal niet per definitie onneembare hordes. Dat liet vorige week de gemeente Arnhem bijvoorbeeld nog maar eens zien met hun plan om de schulden van mensen in bittere armoede op te kopen.
Een collega die nieuw was in de ‘business’ omschreef de situatie van mensen in een uitkering plastisch met: ‘het lijkt wel een sociale gevangenis van ongelijke kansen.’ Dat hoeft dus niet te betekenen dat we mensen van de ene naar de andere regeling moeten overhevelen, maar dat we serieus van geval tot geval moeten kijken wat de beste oplossing is. Aan werk helpen – ook al ligt dat niet direct voor de hand, is dan zo gek nog niet. Bij een van mijn laatste werkbezoeken trof ik een nagenoeg volledig verlamde mevrouw die achter een computer zat. Zij voerde een administratie en bestuurde de computer met haar ogen. Die van mij gingen wijd open.